Σταυρούλα Μωυσιάδου
Freelance μεταφράστρια
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Από την Αμερική του 70’ στην Ελλάδα του ‘16: πώς γεφυρώνονται τα χάσματα στο θέατρο
Περίληψη
Η παρούσα εργασία αφορά στις μεταφραστικές δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει ο μεταφραστής κατά τη μεταφραστική πράξη, δυσκολίες που αφορούν τη γλώσσα και το περιεχόμενο του κειμένου στη γλώσσα-πηγή σε πολιτιστικό και πολιτισμικό επίπεδο. Πώς καλύπτονται τα κενά και γεφυρώνονται τα χάσματα κατά τη μετάφραση ενός Αμερικάνικου θεατρικού κειμένου, γραμμένου τη δεκαετία του 70’, με πρωταγωνίστριες επτά μαύρες γυναίκες, στην ελληνική γλώσσα και κουλτούρα του σήμερα; Πώς προσλαμβάνεται το ιδίωμα της Αφρο-Αμερικάνικης Αγγλικής γλώσσας, ομιλούμενης σε περιοχές ghetto στην Αμερική του 70’, και πώς μεταφέρεται στα ελληνικά γλωσσικά και πολιτισμικά δεδομένα του 2017; Είναι τελικά εφικτό το ξένο έργο να μεταφραστεί με τρόπο τέτοιο ώστε, κατά τον Σίμο Γραμμενίδη που επικαλείται τον AntoineBerman, «να δίνει την εντύπωση ότι ο συγγραφέας το έχει συλλάβει και συγγράψει απευθείας στη γλώσσα-στόχο;» (Γραμμενίδης, 2009). Η παρούσα ανακοίνωση, με εμπεριστατωμένα παραδείγματα παρμένα από τη διπλωματική εργασία με τίτλο «Σχολιασμένη μετάφραση του προλόγου και των πρώτων εφτά αυτοτελών ποιημάτων του θεατρικού έργου “for colored girls who have considered suicide/ when the rainbow is enuf”», που εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Μετάφραση, Επικοινωνία και Εκδοτικός Χώρος», θα εστιάσει στις επιλογές που καλείται να κάνει ο μεταφραστής όσο αφορά την κατά λέξη ή ελεύθερη μετάφραση, τη διαχείριση και προσέγγιση της διαφορετικής κουλτούρας και του διαφορετικού πολιτισμού, και τα μεταφραστικά εργαλεία που χρησιμοποιεί ώστε να γεφυρώσει τα χάσματα των δύο πολιτισμών όπου και όσο αυτό είναι εφικτό. Με παραπομπές στη μετάφραση του θεατρικού έργου “for colored girls who have considered suicide/ when the rainbow is enuf” από την Αφρο-Αμερικάνικη Αγγλική γλώσσα στην Ελληνική, η παρούσα ανακοίνωση θα αποδείξει έμπρακτα τη χρησιμότητα των ισοδύναμων (Θεωρήματα για τη μετάφραση, σελ. 35), την, κατά Dryden, δύναμη της ελεύθερης μετάφρασης (WesternTranslationTheory, σελ. 172) και τη λειτουργικότητα της μεταγραφής ονομάτων και τοπωνυμίων, προσεγγίσεις που υιοθετηθήκαν κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής πράξης ώστε να διατηρηθεί η υφολογική ιδιαιτερότητα του πρωτοτύπου όσο και όπου αυτό είναι εφικτό, σε έναν (γλωσσικό) πολιτισμό άκρως αντίθετο από αυτόν της γλώσσας-στόχου.
Λέξεις-κλειδιά: Μετάφραση στο θέατρο, ιδίωμα, ελεύθερη μετάφραση, ισοδυναμία, Theatre translation
Βιβλιογραφία
- Baker, Mona (1998). Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London: Routledge
- Ladmiral, Jean-René (2007). Θεωρήματα για τη Μετάφραση. Μετάφραση: Κολλέτ, Κατερίνα, Αναστασιάδη, Μαρία-Χριστίνα. Αθήνα: Μεταίχμιο
- Robinson, Douglas (1997). Western Translation Theory from Herodotus to Nietzsche. Manchester: St. Jerome Publishing
- Williams, Jenny, Chesterman, Andrew (2002). The Map A Beginner’s Guide to Doing Research in Translation Studies. Manchester: St. JeromePublishing
- Γραμμενίδης, Σίμος (2009). Μεταφράζοντας τον Κόσμο του Άλλου. Θεωρητικοί Προβληματισμοί-Λειτουργικές Προοπτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Δίαυλος
- Μωυσιάδου, Σταυρούλα (2015). Σχολιασμένη μετάφραση του προλόγου και των πρώτων εφτά αυτοτελών ποιημάτων του θεατρικού έργου “forcoloredgirlswhohaveconsideredsuicide/ whentherainbowisenuf”. Θεσσαλονίκη.
- Πατσαλίδης, Σάββας (2010). Θέατρο, Κοινωνία, Έθνος: Από την «Αμερική» στις Ηνωμένες Πολιτείες Τόμος Β’. Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Σύντομο βιογραφικό
Μωυσιάδου Σταυρούλα, καθηγήτρια Αγγλικής γλώσσας και freelance μεταφράστρια. Απόφοιτη Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ., κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος «Μετάφραση, Επικοινωνία και Εκδοτικός Χώρος» του Ιταλικού τμήματος του Α.Π.Θ.. Άριστη γνώση της αγγλικής (Γ2), πολύ καλή γνώση της Ιταλικής (Γ1), καλή γνώση της Ισπανικής (Β2). Εργάζεται ως καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας στον ιδιωτικό τομέα, και ασχολείται επαγγελματικά με μεταφράσεις και γλωσσική επιμέλεια μεταφράσεων από την Αγγλική στην Ελληνική και από την Ελληνική στην Αγγλική γλώσσα, με ειδίκευση στα θεατρικά κείμενα, τεχνικά κείμενα, και συγγράμματα για διδακτική χρήση. Συμμετέχει ενεργά σε συνέδρια με αντικείμενο τη μετάφραση, και παρακολουθεί τακτικά συνέδρια, ημερίδες και σεμινάρια σχετικά με τα αντικείμενα εργασίας της (εκπαίδευση και μετάφραση).