Μαρία Καλουπτσή
Υποψήφια διδάκτορας
Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Αναδημιουργώντας το λογοτεχνικό κείμενο: προκλήσεις και διλήμματα υπό το βλέμμα μίας μη επαγγελματία μεταφράστριας
Περίληψη
Κάθε γλώσσα είναι ένας ξεχωριστός κόσμος άρρηκτα συνδεδεμένος με τα ιδιαίτερα στοιχεία της φυσιογνωμίας ενός λαού, με το παρελθόν, τα βιώματα και τα συναισθήματα του, με την πολυπλοκότητα του πολιτισμού του και με την έκφραση του τρόπου ζωής του. Γι’ αυτό και η ποικιλομορφία των γλωσσών είναι μια ποικιλομορφία των όψεων του κόσμου (OctavioPaz, 1971)∙ γιατί κάθε γλώσσα δομείται από όλα αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αντανακλά με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο την πραγματικότητα.
Χρειάζεται λοιπόν, ένα λογοτεχνικό κείμενο που μεταφράζεται από μια γλώσσα σε μια άλλη, να ξεδιπλώσει το νόημα πίσω από τις λέξεις και να αποδώσει το πολιτισμικό υπόβαθρο που αυτές αντανακλούν, για να καταφέρει να φέρει σε επαφή τον αναγνώστη με αυτόν τον διαφορετικό τρόπο θεώρησης της πραγματικότητας. Υπάρχουν μεθοδολογικά εργαλεία για να επιτευχθεί αυτό, ένα είδος οδηγού μετάφρασης που καθοδηγεί τον μεταφραστή; Ή μάλλον το κείμενο-πηγή θέτει ανά πάσα στιγμή τον μεταφραστή ενώπιον της ανάγκης να παίρνει αποφάσεις;
Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί ένα είδος “ημερολογίου”, που απαρτίζεται από σημειώσεις σχετικές με τις επιλογές που χρειάστηκε να γίνουν κατά τη διάρκεια της μετάφρασης από την ισπανική προς την ελληνική γλώσσα του διηγήματος ChacMoolτου CarlosFuentes. Στο “ημερολόγιο” αυτό καταγράφονται οι προκλήσεις και τα διλήμματα μιας μελετητή της ισπανικής γλώσσας η οποία, αναζητώντας την κατάλληλη μεθοδολογία, έφερε εις πέρας το εν λόγω εγχείρημα ως μη επαγγελματίας μεταφράστρια. Με αφετηρία την θέση του OctavioPaz πως στην μετάφραση “Αρχίζουμε με την αγάπη. Πρέπει να αγαπάς το κείμενο. Κατόπιν, πρέπει να ξέρεις την δική σου γλώσσα και επίσης πρέπει να έχεις καλή γνώση του κειμένου που μεταφράζεις. Πρέπει να εργαστείς πολύ σκληρά, να έχεις πολύ καλά λεξικά, καλή τεχνική και τέλος, έμπνευση […] που έρχεται από μέσα μας, από την εργασία” (Connolly, 1997: 149), ξεκίνησε ένα διαπολιτισμικό μεταφραστικό ταξίδι από την μία γλώσσα στην άλλη και από τον έναν πολιτισμό στον άλλο, με οδηγό την αγάπη για το κείμενο-πηγή, την γλώσσα που το εκφράζει και τον πολιτισμό που αναδεικνύεται μέσα από αυτό.
Λέξεις- κλειδιά: μη-επαγγελματική μετάφραση, ισπανικά, λογοτεχνία, διαπολιτισμικός, ημερολόγιο
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Connolly, David (1998). Μετα- ποίηση: 6 (+1) μελέτες για τη μετάφραση της ποίησης. Αθήνα, Ύψιλον/ βιβλία.
- Connolly, David (1998). Λογοτεχνική μετάφραση: Σε τι χρησιμεύει η θεωρία; Πρακτικά ημερίδας Η γλώσσα της λογοτεχνίας και η γλώσσα της μετάφρασης. Θεσσαλονίκη, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
- Eco, Umberto (2003). Εμπειρίες μετάφρασης (μτφ. Έφη Καλλιφατίδη). Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα.
- Ιβάνοβιτς, Βίκτωρ (2004). Μεταφρασεολογικά. Αθήνα, Διώνη.
- Paz, Octavio (1971). Traducción: literatura y literalidad. Barcelona, Tusquets.
- Steiner, George (2004). Μετά τη Βαβέλ: Όψεις της γλώσσας και της μετάφρασης (μτφ. Γρηγόρης Κονδύλης). Αθήνα, SCRIPTA.
Σύντομο βιογραφικό
Ζω στις Σέρρες όπου εργάζομαι ως καθηγήτρια ισπανικών. Σπούδασα Οικονομικά στο Α.Π.Θ. και Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμό στο Ε.Α.Π., ενώ ολοκλήρωσα μεταπτυχιακές σπουδές στο πρόγραμμα AdultLearningandGlobalChange, του πανεπιστημίου Linköping Σουηδίας. Το 2014 ξεκίνησα την διδακτορική μου διατριβή με αντικείμενο την επίδραση του μύθου στην ισπανοαμερικάνικη λογοτεχνία, στην σχολή Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ., όπου παρακολούθησα παράλληλα μαθήματα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Μετάφρασης. Έχω δημοσιεύσει τα αποτελέσματα έρευνας που διεξήγαγα σχετικά με την Μετασχηματιστική Επίδραση της επαφής με την Ξένη Κουλτούρα μέσω της εκμάθησης της Ξένης Γλώσσας, ενώ πρόσφατα ξεκίνησα να αρθρογραφώ για το ηλεκτρονικό περιοδικό Ερανιστής. Ως μη επαγγελματίας μεταφράστρια ασχολούμαι με την μετάφραση διηγημάτων από την ισπανική στην ελληνική, ενώ παράλληλα έχω συμμετάσχει εθελοντικά και στην μετάφραση της ιστοσελίδας του Μουσείου Φαλτάϊτς Σκύρου. Το τελευταίο μου μεταφραστικό εγχείρημα είναι η υπό εξέλιξη μετάφραση στην ισπανική του βιβλίου Ο Θουκυδίδης, ο πόλεμος και η πολιτική.
