ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Κόρκα Νικολέττα
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
korkanikoletta@gmail.com

Μεταφραστικές στρατηγικές στο έργο «Το μοιρολόι της φώκιας» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη κατά τη μεταφορά του στη γαλλική γλώσσα.

Περίληψη

Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται η συγκριτική μελέτη του διηγήματος «Το Μοιρολόι της φώκιας» και της μετάφρασής του στη γαλλική γλώσσα. Από τη συγκριτική εξέταση των δύο διαφορετικών εκδόσεων, όπως και γενικότερα από τη συγκριτική εξέταση ενός λογοτεχνικού κειμένου και της μετάφρασής του, προκύπτουν ενδιαφέροντες προβληματισμοί σχετικά με τη διαδικασία της μετάφρασης και αναδεικνύονται κρίσιμα ζητήματα που συνδέονται με τη λογοτεχνία και τη μετάφρασή της. Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση τυχόν διαφοροποιήσεων και προσαρμογών του έργου κατά τη μεταφορά του από την ελληνική στη γαλλική γλώσσα μέσα από τη συγκριτική μελέτη και η διερεύνηση των μεταφραστικών στρατηγικών που υιοθετούνται κατά τη διαδικασία της μετάφρασης. Η μετάφραση της λογοτεχνίας είναι μια κατεξοχήν διαπολιτισμική πράξη, καθώς συνιστά μεταφορά πολιτισμικών δεδομένων από ένα πολιτισμικό σύστημα σε ένα άλλο. Τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη είναι φορείς ισχυρών πολιτισμικών στοιχείων και αντιπροσωπεύουν την ελληνική επαρχία του 19ου αιώνα, ενώ οι μεταφράσεις του έργου του στη γαλλική είναι πρόσφατες, δημιουργώντας αυτόματα ένα πολιτισμικό και χρονικό χάσμα, το οποίο μεταφραστής οφείλει να γεφυρώσει. Τα πολιτισμικά στοιχεία στο πρωτότυπο διαφαίνονται έντονα μέσα από την ονοματοδοσία ανθρώπων, τόπων και πραγμάτων, η οποία δεν είναι τυχαία στα έργα του Παπαδιαμάντη, μέσα από το μοιρολόι και μέσω της ιδιαίτερης γλώσσας και της μεστής καθαρεύουσας που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε το κύριο κίνητρο να εξετάσουμε πώς αποδίδεται ένα από τα πιο δημοφιλή διηγήματά του, «Το μοιρολόι της φώκιας», σε μία άλλη γλώσσα, όπως είναι η γαλλική. Η έρευνα μπορεί να χαρακτηριστεί περιγραφική, εφόσον πραγματοποιήθηκε ανάλυση περιεχομένου και ως βάση χρησιμοποιήθηκε η θεωρία των «Περιγραφικών Μεταφραστικών Σπουδών» (DescriptiveTranslationStudies) του Holmes/Toury, και κυριότερα το μέρος της θεωρίας που προσανατολίζεται στο μεταφραστικό αποτέλεσμα, η θεωρία του Newman για τα πολιτισμικά φορτισμένα στοιχεία και το μοντέλο του Venuti σχετικά με τις μεταφραστικές στρατηγικές που ακολουθούνται στις περιπτώσεις των πολιτισμικά φορτισμένων στοιχείων.

Λέξεις-κλειδιά: μεταφρασμένη λογοτεχνία, μεταφραστικές στρατηγικές, Παπαδιαμάντης.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

  • Γραμμενίδης, Π. Σ. (2009). Μεταφράζοντας τον Κόσμο του Άλλου. Θεωρητικοί προβληματισμοί, Λειτουργικές προοπτικές. Αθήνα: Δίαυλος.
  • Δημητρούλια, Τ. (2005). Μετάφραση και κουλτούρα: η πολιτισμική στροφή στη μετάφραση και οι νέες τεχνολογίες. Σύγκριση, 16, 159-172. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://gcla.phil.uoa.gr/newfiles/syngrisi16/16.dimitroulia.pdf.
  • Δημητρούλια, Τ., & Κεντρωτής, Γ. (2015). Λογοτεχνική μετάφραση-θεωρία και πράξη. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://hdl.handle.net/11419/5252.
  • Dukmak, W.  (2012). The Treatment of Cultural Items in the Translation of Children’s Literature. The case of Harry Potter in Arabic. Phd Thesis, University of Leeds, UK.
  • Even-Zohar, I. (1979). Polysystem Theory.Poetics Today, 1(1-2), 287-310.
  • Even-Zohar, I. (1990). Polysystem Studies. Poetics Today, 11(1), 1-168.
  • Klingberg, G. (1986). Children's Fiction in the Hands of the Translators. Lund: BlomsBoktryckeri Ab.
  • Newmark, P. (1988α) A Textbook of Translation. New York/London:Prentice-Hall.
  • Newmark, P. (1988β). Approaches to translation. London: Prentice Hall
  • Newmark, P. (1998). More Paragraphs on Translation. New Jersey University Press: Multilingual Maters.
  • Venuti, L. (1995). The Translator’s Invisibility. A History of Translation. London: Routledge.
  • Venuti, L. (1996). Translation and the Pedagogy of Literature. CollegeEnglish, 58(3), 327–344. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: www.jstor.org/stable/378715.
  • Venuti, L. (1998). Strategies of Translation.In M. Baker, & G. Saldanha (Eds.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 2nd Edition (pp. 320-328). London/NewYork: Routledge.

Σύντομο βιογραφικό

Είμαι απόφοιτη Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δ.Π.Θ. (2010-2014) και του Κοινού Ελληνογαλλικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Διδακτική της Πολυγλωσσίας και Γλωσσικές Πολιτικές- Διάδοση των Γλωσσών και Πολιτισμών σε Πολύγλωσσα Περιβάλλοντα» του Α.Π.Θ. και του Université du Maine (2014-2016), ενώ τη στιγμή αυτή παρακολουθώ το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μετάφρασης του πανεπιστημίου Itiri, Université deStrasbourg (2016-2017). Αναφορικά με την παρουσία μου σε συνέδρια, συμμετείχα με εισήγηση στο 4ο Διεθνές Συνέδριο «Σταυροδρόμι Γλωσσών & Πολιτισμών: Διδακτικές της Πολυγλωσσίας και Γλωσσικές Πολιτικές» (Θεσσαλονίκη, 2-3/6/2016) με θέμα «Εξετάζοντας τις μεταφραστικές παρεμβάσεις και τροποποιήσεις του βιβλίου Το Καπλάνι της Βιτρίνας της Άλκης Ζέη κατά τη μεταφορά του στη γαλλική γλώσσα» και στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Συμβουλευτικής Ψυχολογίας (Αθήνα, 4-6/11/2016) με την εισήγηση «Η σημασία της μεταφρασμένης λογοτεχνίας ως διδακτικής πράξης: το παράδειγμα του βιβλίου της Άλκης Ζέη, Το Καπλάνι της Βιτρίνας, κατά τη μεταφορά του στη γαλλική γλώσσα». Μιλάω Αγγλικά, Γαλλικά και Ισπανικά.