Σοφία Μαλαματίδου
University of Birmingham
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Η δημιουργικότητα στη μετάφραση μέσα από το πρίσμα της γλωσσικής επαφής: Η περίπτωση του Κουρδιστού Πορτοκαλιού
Περίληψη
Η γλωσσική καινοτομία στη μετάφραση συχνά συνδέεται με την έμφυτη δημιουργικότητα και τις ικανότητες του μεταφραστή (Kussmaul 1991; HolmanandBoase-Beier 1999; Kenny 2001; Tymoczko 2003; Perteghella 2006; Füzéková 2010). Παρότι οι ικανότητες και η εκπαίδευση του μεταφραστή συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργικότητα (Wilss 1996; Robinson 1998; O’Sullivan 2012), μέχρι στιγμής δεν έχουν εξεταστεί άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να είναι εξίσου σημαντικοί. Ο κλάδος της γλωσσολογίας που ασχολείται με τις γλωσσικές επαφές μπορεί να μας δανείσει το θεωρητικό υπόβαθρο που θα συμβάλλει στην αναθεώρηση της συμβατικής έννοιας της δημιουργικότητας στη μεταφραστική πρακτική. Συγκεκριμένα, αν εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο η γλωσσική καινοτομία κατανοείται σε περιπτώσεις γλωσσικής επαφής όπου γλωσσικά δάνεια προσαρμόζονται σε νέα γλωσσικά περιβάλλοντα, είναι φανερό πως το είδος και το εύρος της προσαρμογής δεν αντανακλούν απλώς τις ικανότητες των ομιλητών σε ό,τι αφορά τον γλωσσικό πειραματισμό, αλλά είναι συνδεδεμένες με μια πληθώρα γλωσσικών και εξω-γλωσσικών παραγόντων.
Προκειμένου να αναδείξει κάποιους από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη μεταφραστική δημιουργικότητα, η παρούσα έρευνα χρησιμοποιεί την έννοια της γλωσσικής προσαρμογής, όπως αυτή κατανοείται στη γλωσσική επαφή, προκειμένου να αναλύσει τη Νάντσατ, την τεχνητή γλώσσα που επινόησε ο Μπέρτζες στο βιβλίο Το Κουρδιστό Πορτοκάλι και η οποία αποτελείται, μεταξύ άλλων, από γλωσσικά δάνεια από τα Ρωσικά. Μεθοδολογικά, εξετάζεται πως οι λέξεις που προέρχονται από τα Ρωσικά έχουν προσαρμοστεί μορφολογικά στην ελληνική μετάφραση και πως αυτές διαφέρουν από υπάρχοντα ρωσικά γλωσσικά δάνεια στα Ελληνικά. Τα αποτελέσματα δείχνουν πως η δημιουργικότητα του μεταφραστή επηρεάστηκε από παράγοντες που σχετίζονται τόσο με τον ρόλο της μετάφρασης και το κείμενο-στόχο, όσο και με το κείμενο-πηγή. Επιπλέον, αναδεικνύονται για πρώτη φορά οι δυνατότητες που προσφέρουν οι όροι της γλωσσικής επαφής για την κατανόηση της μεταφραστικής δημιουργικότητας.
Λέξεις-κλειδιά: γλωσσική προσαρμογή, γλωσσική καινοτομία, γλωσσική επαφή, σώματα κειμένων στη μετάφραση, Νάντσατ
Βιβλιογραφία
- Füzéková, Anikó. 2010. Creativity and Normalization in Translation: An Analysis of Creativity and Normalization in the Translations of Arundhati Roy’s The God of Small Things. Saarbrücken: LAP Lambert.
- Holman, Michael, and Jean Boase-Beier. 1999. “Introduction: Writing, Rewriting and Translation. Through Constraint to Creativity.” In The Practices of Literary Translation: Constraints and Creativity, edited by Michael Holman and Jean Boase-Beier, 1–17. Manchester: St. Jerome.
- Kenny, Dorothy. 2001. Lexis and Creativity in Translation. Manchester: St. Jerome.
- Kussmaul, Paul. 1991. “Creativity in the Translation Process: Empirical Approaches.” In Translation Studies: The State of the Art. Proceedings of the 1st James S. Holmes Symposium in Translation Studies, edited by Kitty M. van Leuven-Zwart and Ton Naaijkens, 91–101. Amsterdam: Rodopi.
- O’Sullivan, Carol. 2013. “Creativity.” In Handbook of Translation Studies 4, edited by Yves Gambier and Luc van Doorslaer, 42–46. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins Publishing.
- Perteghella, Manuela Loffredo, Eugenia. 2006. Translation and Creativity: Perspectives on Creative Writing and Translation Studies. London: Continuum.
- Robinson, Douglas. 1998. “22 These on Translation.” Journal of Translation Studies 2: 92–117.
- Tymoczko, Maria. 2003. “Translation, Ideology and Creativity.” In Translation as Creation: The Postcolonial Influence 2, edited by Aline Remael and Ilse Logie, 27–46. Antwerp: HIVT.
- Wilss, Wolfram. 1996. “Translation as Intelligent Behavior.” In Terminology, LSP and Translation: Studies in Language Engneering in Honour of Juan C. Sager, edited by Harold Somers, 161–68. Amsterdam: John Benjamins.
Σύντομο βιογραφικό
Η Σοφία Μαλαματίδου είναι Λέκτορας Μεταφραστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινγχαμ. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (Μ.Α.) και διδακτορικού διπλώματος (Ph.D.) από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Οι τομείς ειδίκευσής της περιλαμβάνουν τη γλωσσολογία σωμάτων κειμένων, τις μεταφραστικές σπουδές και την γλωσσική επαφή. Η πιο πρόσφατη έρευνά της αφορά την ανάπτυξη μιας νέας μεθοδολογίας, η οποία βασίζεται στα σώματα κειμένων, για την ανάλυση γλωσσικών φαινομένων που σχετίζονται με τη μετάφραση, συμπεριλαμβανομένου και της σχέσης μεταξύ μετάφρασης και γλωσσικών μεταβολών. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν επίσης τη διαπολιτισμική πραγματολογία και την ανάλυση οπτικού υλικού. Στις πρόσφατες δημοσιεύσεις της συγκαταλέγονται άρθρα σε διεθνή περιοδικά και μία επικείμενη μονογραφία.
