ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Βασιλική Μήσιου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

«ραφίς και γραφίς είναι όργανα της γυναικείας χειρός, επίσης εις αυτήν αναγκαία και προσφυέστατα»

Περίληψη

Με την παραπάνω φράση κλείνει τον πρόλογο που προτάσσεται στη μετάφρασή της με τίτλο Κλημεντίνα, ότι Αναγκαία η μάθησις προς τας γυναίκας η Αικατερίνη Σούτζη-Βαλέτα. Παρότι μεταφράστρια μόλις τριών έργων (ίσως εξαιτίας και του πρόωρου θανάτου της), η Αικατερίνη Σούτζη διατύπωσε ρητά και συνειδητά τις απόψεις της για τη θέση της Ελληνίδας και τη σημασία του ρόλου της στην κοινωνία, ασκώντας κριτική στους θεσμούς και στους κύριους εκπροσώπους αυτών, μεταξύ των οποίων και σε άνδρες κύρους, όπως στον Αδαμάντιο Κοραή. Με όπλο τη μετάφραση διεκδικεί την πρόσβαση στη δημόσια σφαίρα, διατυπώνει για πρώτη φορά δημόσιο λόγο και προασπίζεται το δικαίωμα των γυναικών όχι μόνο στην (εκ)παίδευση, αλλά και στην ενεργό συμμετοχή στα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά δρώμενα. Άλλωστε, για τις περισσότερες Ελληνίδες μεταφράστριες του 19ου αιώνα, τουλάχιστον όσες προχώρησαν στη συγγραφή προλογικού σημειώματος, η μετάφραση δεν θεωρήθηκε μονάχα ως κατάλληλο όργανο αφύπνισης και πνευματικής ανάτασης (με τα οποία αναμφισβήτητα συνδέθηκε η αύξηση της μεταφραστικής παραγωγής στη χώρα μας το συγκεκριμένο αιώνα), αλλά κυρίως διεκδίκησης μιας νέας, αυτόνομης ταυτότητας, μιας ταυτότητας που δεν προσδιορίζεται μόνο από τις υποχρεώσεις του «αγγέλου του σπιτιού». Μέσω της μεταφραστικής καθώς και πρωτότυπης συγγραφικής δραστηριότητας, αργά, αλλά σταθερά, περισσότερες Ελληνίδες θα προσπαθήσουν να συμμετάσχουν στη δημόσια σφαίρα. Με αφετηρία τις τοποθετήσεις της Αικατερίνης Σούτζη, η οποία δύναται να θεωρηθεί ότι ανήκει στους προδρόμους της συλλογικής φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα, επιχειρείται διερεύνηση και ανάδειξη της γυναικείας μεταφραστικής παραγωγής στη χώρα μας κατά το 19ο αιώνα, αιώνα αποδεδειγμένης έντονης πνευματικής δημιουργίας για τις γυναίκες στη Δύση. Απώτερος στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι να φωτίσει πτυχές του βίου σημαντικών, αλλά λησμονημένων κι αφανών, Ελληνίδων μεταφραστριών, οι οποίες καθόρισαν το έργο και τη δράση τους.

Λέξεις Κλειδιά: Ελληνίδες μεταφράστριες, 19ος αιώνας, φύλο, μετάφραση, Greek women translators, 19th century, gender, translation

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

  • Βαρίκα, Ελένη. Η εξέγερση των κυριών. Η γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα 1833-1907. Αθήνα: Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1987.
  • Flotow, Luisevon.  “FeministTranslation: Contexts, Practices, Theories.” TTR 4.2 (1991): 69-84.
  • Krontiris, Tina. Oppositional Voices: Women as Writers and Translators of Literature in the English Renaissance. New York: Routledge, Chapman & Hall, 1992.
  • Ντενίση, Σοφία. Ανιχνεύονταςτην «αόρατη» γραφή. Γυναίκες και γραφή στα χρόνια του ελληνικού διαφωτισμού-ρομαντισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη, 2014.
  • Ξηραδάκη, Κούλα. Φαναριώτισσες. Η συμβολή τους στα γράμματα, στις τέχνες και στην κοινωνική πρόνοια. 2η έκδ. Αθήνα: Εκδ. Φιλιππότη, 1999.
  • Παμπούκη, Ελένη. «Διανοούμενες γυναίκες της προεπαναστατικής περιόδου.» Διαβάζω 36.11. Αθήνα: Γνώση, 1980. 38-42.
  • Πούχνερ, Βάλτερ. (φιλολ. επιμ.)Γυναίκες θεατρικές συγγραφείς στα χρόνια της Επανάστασης και το έργο τους. Μητιώ Σακελλαρίου: Η ευγνώμων δούλη, Η πανούργος χήρα (1818). Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου: Φιλάργυρος (1823/1824). Ευανθία Καΐρη: Νικήρατος (1826). Αθήνα: Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2003.
  • Ριζάκη, Ειρήνη. Οι «γράφουσες» Ελληνίδες. Σημειώσεις για τη γυναικεία λογιοσύνη του 19ου αιώνα. Αθήνα: Κατάρτι, 2007.
  • Simon, Sherry. Gender and Translation. Culture and Identity and the Politics of Transmission. London&NewYork: Routledge, 1996.
  • Σούτζη, Αικατερίνη. Κλημεντίνα ή ότι αναγκαία η μάθησις προς τας γυναίκας. Σύγγραμμα μυθιστορικόν Γακωνίας Δυφουρίας. Εξεδόθη δε υπό Αγγέλου Αγγελίδου. Εν Αθήναις, Εκ της Τυπογραφίας Αγγέλου Αγγελίδου, Κατά την οδόν Ερμού παρά τη Καπνικαρέα, 1840.
  • Stark, Susanne. “Women and Translation in the Nineteenth Century.” NewComparison 15 (1993): 33-44.

Σύντομο βιογραφικό

Η Βασιλική Μήσιου έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Μετάφραση και Διδακτορικού Διπλώματος στη Λογοτεχνική Μετάφραση. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στη λογοτεχνική και θεατρική μετάφραση, στο φύλο και τη μετάφραση (πεδίο στο οποίο εντάσσεται η μεταδιδακτορική της έρευνα), στη σημειωτική και στη συγκριτική φιλολογία. Εργάζεται ως μεταφράστρια και καθηγήτρια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά.