Μάριος-Κυπαρίσσης Μώρος
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Η Συνοπτική εκδρομή Περί Γερμανικής Φιλολογίας και Ποιήσεως (1861) του Δημητρίου Αργυριάδη
Περίληψη
Στον «μακρύ» για τα νεοελληνικά γράμματα 19ο αιώνα μεταφράστηκε ένας μεγάλος αριθμός έργων που ερχόταν από την Ευρώπη, κυρίως γαλλικών μυθιστορημάτων, τα οποία επηρέασαν ποικιλοτρόπως, όχι μόνο την πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή της εποχής, αλλά και την «Ελληνικήν Φιλολογίαν». Στα πλαίσια, δηλαδή, των «πολιτισμικών μεταφορών», η νεοσύστατη «εθνική» Φιλολογία των Ελλήνων ήρθε σε επαφή με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Ενώ, όμως, μέχρι στιγμής, έχουμε μία αρκετά σαφή εικόνα των ιταλικών αγγλικών, και κυρίως των γαλλικών μεταφράσεων, λίγα είναι αυτά που γνωρίζουμε για το ενδιαφέρον της ελληνικής λογοτεχνίας για τη γερμανική· περισσότερα γνωρίζουμε για την πρόσληψη μεμονωμένων Γερμανών λογοτεχνών (π.χ. Goethe) ή ειδών (π.χ. γερμανική παιδική και εφηβική λογοτεχνία).
Η παρούσα ανακοίνωση φιλοδοξεί να στρέψει το ενδιαφέρον στις αρχές της πρόσληψης της γερμανικής Φιλολογίας στα ελληνικά γράμματα. Υπό εξέταση θα τεθεί μία μετάφραση ενός δράματος από ένα Μακεδόνα λόγιο, στην οποία, εν είδει επιμέτρου, προστέθηκε μία συνοπτική «ιστορία» της γερμανικής λογοτεχνίας. Ο Δημήτριος Αργυριάδης (1805-1870), γνωστός στο ελληνικό κοινό για την έκδοση σε εννιαίο αφήγημα των προλεγομένων του Κοραή στις τέσσερις πρώτες ραψωδίες της ομηρικής Ιλιάδας, στα 1861 μεταφράζει την Αυρηλιανή ΠαρθένοDieJungfrauvonOrleans, 1801) του Γερμανού ποιητή FriedrichSchiller, «εν ή προσετέθη η βιογραφία του Ποιητού, και επίτομος Ιστορία της Γερμανικής Φιλολογίας, ως και της Αρχαίας και Νεωτέρας Ελληνικής ποιήσεως, προς δε και ιστορικαί τινές σημειώσεις». Τόσο η μετάφραση, όσο και οι προσθήκες του Αργυριάδη στην έκδοσή της μας κάνουν να τοποθετήσουμε στην πρώτη αυτή μετεπαναστατική πεντηκονταετία το ενδιαφέρον των Ελλήνων λογίων, και μάλιστα ενός λογίου που δεν προέρχεται από το κέντρο, παρά από την οθωμανοκρατούμενη Μακεδονία, για τη Γερμανική Λογοτεχνία και Φιλολογία και να αναζητήσουμε σε ποιους άξονες «πολιτισμικών μεταφορών» συνέβη αυτό.
Λέξεις-Κλειδιά: Πολιτισμική μεταφορά, 19ος αιώνας, εθνική φιλολογία, πρόσληψη Σίλλερ, ιστορία γερμανικής φιλολογίας, Cultural transfer, 19th century, national literature, Schiller’s perception in Greece, a brief history of German literature
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- WolfangBeutin, KlausEhlerte.a., Ιστορία της Γερμανικής Λογοτεχνίας από τις αρχές της ως σήμερα, (μετάφραση, επιμέλεια, σχόλια και πίνακες Κυριακή Χρυσομάλλη-Henrich), Θεσσαλονίκη: UniversityStudioPress 2016.
- EspagneMichel, «Πολιτισμικές μεταφορές και η πολιτισμική ιστορία της Ελλάδας», στο: Άννα Ταμπάκη–Ουρανία Πολυκανδριώτη (επιμ.), Ελληνικότητα και ετερότητα Πολιτισμικές διαμεσολαβήσεις και “εθνικός χαρακτήρας” στον 19ο αιώνα, τομ. Α΄, Αθήνα: Εθνικόν και ΚαποδιστριακόνΠανεπιστήμιον Αθηνών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών 2016.
- Grabes Herbert, “Cultural Memory and the Literary Canon”, στο: Astrid Erll · Ansgar Nόnning (edit.), Cultural Memory Studies. An International and Interdisciplinary Handbook, Berlin, New York: Walter de Gruyter 2008.
- Μητραλέξη Αικατερίνη, «Η Βαϊμάρη στην Αθήνα. Όψεις της πρόσληψης του γερμανικού Κλασικισμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα», στο: Άννα Ταμπάκη–Ουρανία Πολυκανδριώτη (επιμ.), Ελληνικότητα και ετερότητα Πολιτισμικές διαμεσολαβήσεις και “εθνικός χαρακτήρας” στον 19ο αιώνα, τομ. Α΄, Αθήνα: Εθνικόν και ΚαποδιστριακόνΠανεπιστήμιον Αθηνών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών 2016.
- Μουλλάς Πάνος, Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19ο αιώνα, Αθήνα: Σοκόλης 1994.
- Polycandrioti Ourania, «Lectures pour enfants. Productions originales et traductions au XIXe siecle en Grece», The Historical Review / La Revue Historique, Section de Recherches Neohelleniques / Institut de Recherches Historiques, 12 (2015).
Σύντομο βιογραφικό
Μάριος-Κυπαρίσσης Μώρος (Αθήνα 1993): μεγάλωσε στην Κοζάνη. Απόφοιτος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας Α.Π.Θ., του οποίου είναι μεταπτυχιακός φοιτητής και εκπονεί τη διπλωματική του εργασία με θέμα τη γερμανική Κατοχή στην πεζογραφία της Θεσσαλονίκης. Μελέτες του γύρω από θέματα νεοελληνικής λογοτεχνίας έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά της Ελλάδας και της Κύπρου.
