Τσουλφά Αικατερίνη
(πτυχιούχος κλασσικής φιλολογίας, Α.Π.Θ- μεταπτυχιακό στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, Α.Π.Θ)
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Μεταφράζοντας ποίηση: μια συγκριτική μελέτη της μετάφρασης ποιημάτων του Ελύτη και του Καβάφη.
Περίληψη
Η μετάφραση αναγνωρίστηκε ως επιστήμη μόλις τη δεκαετία του ’70. Ως νεοσύστατος, σχετικά, επιστημονικός κλάδος διαμορφώνει ακόμη το θεωρητικό πλαίσιο που τον περιβάλλει. Κατά τη διαμόρφωση των απαραίτητων κανόνων που πρέπει να συνοδεύουν κάθε επιστήμη, διατυπώνονται πολλές, διαφορετικές και κάποιες φορές ακόμα και αντικρουόμενες απόψεις, που διχάζουν τους ερευνητές, αφήνοντας πολλά ερωτήματα αναπάντητα. Ένα τέτοιο αμφιλεγόμενο ζήτημα στην επιστήμη της μετάφρασης είναι η μετάφραση της ποίησης. Ερωτήματα όπως: σε τι διαφέρει η μετάφραση της ποίησης από αυτήν της λογοτεχνίας; Είναι εφικτό και αποδεκτό να μεταφράζεται η ποίηση; Με ποιες δυσκολίες έρχεται αντιμέτωπος ο μεταφραστής ποιημάτων; Με ποια εφόδια πρέπει να είναι εξοπλισμένος όποιος θελήσει να μεταφράσει ποίηση; Ποιες παραμέτρους θα πρέπει να λάβει υπόψη του; Σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να δώσουμε απάντηση μέσα από τη μελέτη μεταφράσεων ποιημάτων δύο πολύ γνωστών Ελλήνων ποιητών, που κατέχουν ξεχωριστή θέση στα ελληνικά γράμματα: του Οδυσσέα Ελύτη και του Κ. Καβάφη. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει τη σύγκριση δύο μεταφράσεων ενός ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη- μία στα αγγλικά και μία στα γαλλικά- με σκοπό την ανάδειξη των διαφορών αλλά και των ομοιοτήτων, στο λεξιλόγιο αλλά και στη σύνταξη, κατά τη μεταφορά στις δύο ξένες γλώσσες. Τελικά το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό; Το δεύτερο μέρος παρουσιάζει ένα ποίημα του Καβάφη και την απόπειρα μετάφρασής του στα ιταλικά από μία όχι επαγγελματία μεταφράστρια. Σκοπός είναι η ανάδειξη, στην πράξη των δυσκολιών μετάφρασης της ποίησης. Στη δεύτερη περίπτωση το αποτέλεσμα είναι εξίσου ικανοποιητικό; Στο τέλος, θα καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τη μεταφραστική διαδικασία της ποίησης, τα οποία θα εξετάσουμε αν συμφωνούν με κάποια από τις εκφερόμενες απόψεις επί του θέματος. Σημαντικό είναι, στο τέλος της παρουσίασης, να αναρωτηθούμε αν τελικά αξίζει η μεταφορά ενός ποιητικού κειμένου σε άλλη γλώσσα ή αν αυτή το καταστρέφει. Τι είναι αυτό που κερδίζουμε και τι αυτό που χάνεται στη μετάφραση;
Λέξεις- κλειδιά: Μετάφραση, ποίηση, Ελύτης, Καβάφης, συγκριτική μελέτη, μεταφραστική διαδικασία, Translation, poetry, Elytis, Kavafis, comparative method, translation process.
Βιβλιογραφία:
- Η Διδακτική της Μετάφρασης στον Ελληνόφωνο χώρο, Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, Έφη Λάμπρου, Γιώργος Φλώρου (επιμέλεια), εκδ. ΕλληνικάΓράμματα.
- Translation in Practice, British Centre for Literary Translation, Arts Council England,
- The Society of Authors, British Council, and Dalkey Archive Press, 2009
- BELLOS David, Is That a Fish in Your Ear?, New York/ London, Penguin, 2011.
- CONNOLLYDavid, Meta-poetry. 6(+1) Studies on Translating Poetry, Athens: Ypsilon/Books, 1997.
- Οδυσσέας Ελύτης, Έξη και μία τύψεις για τον ουρανό, Ίκαρος 1960.
- Six plus un remord pour le ciel, Fontfroide Fata Morgana, 1977 Traduction©F.B.MACHE.
- THE COLLECTED POEMS OF ODYSSEUS ELYTIS, translated by Jeffrey Carson and Nikos Sarris JOHNS HOPKINS UNIVERSITY PRESS, May 2005.
Λεξικά:
- Le Petit Robert, Dictionnaire français-grec, Jean- Pierre Robert, Maria Malamas- Robert, 2004.
- Λεξικό της κοινής νεοελληνικής γλώσσας, Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα.
