Παναγιώτης Ξουπλίδης
Υποψήφιος διδάκτορας Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Μεταφράζοντας τη γάτα στην παιδική λογοτεχνία.
Περίληψη
Η αινιγματική φύση της γάτας γοήτευε πάντοτε παραμυθάδες και συγγραφείς, ενώ η φιγούρα της προσέγγισε την σφαίρα του συλλογικού φαντασιακού διαμορφώνοντας ένα ιδιάζων πολιτισμικό φορτίο σε ένα πλήθος πολιτισμών από την Αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Η αλληγορική αφήγηση αποδίδει στις γάτες πρωταγωνιστικούς ρόλους σε ανθρωπομορφικούς χαρακτήρες με συμβολική αξία, ενώ η κοινή επιλογή της γάτας ως κεντρικού λογοτεχνικού χαρακτήρα από πολλούς συγγραφείς, παρόλο που ποικίλλει μεταξύ πολιτισμών, πάντοτε διεκδικεί την ειδική σχέση με το μυστηριακό και το απροσδόκητο καθιστώντας την λογοτεχνική γάτα ένα εξαιρετικό διαπολιτισμικό φαινόμενο. Η ανακοίνωση φιλοδοξεί να προσεγγίσει την μεταφραστική διαδικασία της απόδοσης από τα ισπανικά στα ελληνικά και αντίστροφα των ονομάτων των γάτων-πρωταγωνιστών σε μια σειρά κειμένων που απευθύνονται στους μικρούς αναγνώστες στην προσπάθεια να διερευνήσει την πολιτισμική κατασκευή της γάτας στην διαγλωσσική και διαπολιτισμική της διάσταση. Αν και τα παιδικά βιβλία γράφονται για μια μειονότητα-το παιδικό αναγνωστικό κοινό- απευθύνονται σε πολλά πολιτισμικά συστήματα και η Παιδική Λογοτεχνία-η οποία παραμένει στο περιθώριο εκτός του εκάστοτε λογοτεχνικού κανόνα- έχει παγκόσμια εμβέλεια. Ανάμεσα στην παιδαγωγική και κοινωνική αξία της Παιδικής Λογοτεχνίας και την περιορισμένη αναγνώριση των επαγγελματιών που ασχολούνται με αυτήν υπάρχει μια δυσαναλογία, η οποία επηρεάζει και την μεταφραστική εργασία, καθώς το υλικό με το οποίο δουλεύουν οι μεταφραστές είναι θεωρητικά υποδεέστερης αξίας. Στην πραγματικότητα όμως η μετάφραση της Παιδικής Λογοτεχνίας παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες: τα παιδικά βιβλία απευθύνονται σε δύο διαφορετικές αναγνωστικές ομάδες με διαφορετικές βαθμίδες επιρροής στην επιλογή των αναγνωσμάτων- την παιδική και την ενήλικη- ενώ παράλληλα, η οπτική διάσταση των παιδικών κειμένων προσδίδει την ποικιλία που διακρίνει το είδος, από το εικονογραφημένο βιβλίο μέχρι το εικονο-βιβλίο. Ενδεικτικά θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα του εργαστηρίου μετάφρασης που έλαβε χώρα στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Μετάφραση, επικοινωνία και εκδοτικός χώρος» του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Θα συζητηθεί πως μπορεί να μεταφραστεί με επιτυχία η γάτα που υπάρχει μέσα στο παιδικό βιβλίο ώστε να μιλήσει στον μικρό αναγνώστη.
Λέξεις-κλειδιά: Παιδική Λογοτεχνία, λογοτεχνικός χαρακτήρας, γάτα, ανθρωπωνύμιο, «ζωωνύμιο», Children’s Literature, literary character, cat, anthroponym, “zoonym”
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Βηδενμάιερ, Α., Το πάζλ της μετάφρασης, Ένεκεν, Θεσσαλονίκη, 2011.
- Γραμμενίδης, Σ. Π., Μεταφράζοντας τον Κόσμο του Άλλου, Δίαυλος, Θεσσαλονίκη, 2009
- Lathey, G. (Ed.), The Translation of Children’s Literature-A Reader, Multilingual Matters, Clevedon/Buffalo/Toronto, 2006.
- Coillie, J.V. & Verschueren, W.P. (Eds.), Children’s Literature in Translation-Challenges and Strategies, St. Jerome, Manchester, UK & Kinderhook, USA, 2006
Σύντομο βιογραφικό
Υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, πτυχιούχος του τμήματος Μαθηματικών του ΑΠΘ και του τμήματος Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού του ΕΑΠ με μεταπτυχιακό τίτλο από το ΔΠΜΣ του ΑΠΘ «Σπουδές στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Πολιτισμό». Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Μετάφρασης και Διερμηνείας του Πανεπιστημίου της Μάλαγα, Ισπανία, στα πλαίσια του προγράμματος πρακτικής άσκησης Erasmus. Διδασκαλία μαθημάτων της Ισπανικής ως ξένης γλώσσας, Ισπανικής και Ισπανοαμερικάνικης Λογοτεχνίας στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Πολιτισμό και μετάφρασης ισπανικών κειμένων στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Διερμηνείας και Μετάφρασης του ΑΠΘ και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Μετάφραση, Επικοινωνία και Εκδοτικός χώρος» του τμήματος Ιταλικής. Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Καθηγητών Ισπανικής Γλώσσας, γενικός γραμματέας της Ισπανοελληνικής Ένωσης Γλώσσας και Πολιτισμού και μέλος του Δ.Σ της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας.
